Do podróżowania wykorzystywano istniejące już szlaki. W międzyczasie powstawały także i nowe. W rezultacie ruch stawał się coraz bardziej intensywny; stosunki gospodarcze z innymi ludźmi oznaczały wymianę idei i znajomość nowych zwyczajów; pielgrzymi mogli skorzystać z większej ilości punktów postojowych i noclegowych dzięki tworzeniu pielgrzymkowych miejsc odpoczynku. Wśród wielu szlaków, dwa stały się szczególnie uczęszczane, i jak zakładano, nadal stanowią ważny element pierwotnego ruchu.

Między czasie, niektóre miejsca postojowe i noclegowe, odnowione i powiększone, zostały przekształcone w miejscach kultu. Inne dała początek istnienia klasztowrom-sanktuariom NMP ze Stignano oraz Św. Jana in Lamis (obecnie klasztor Św. Mateusza). Inni dały początek miastom San Giovanni Rotondo i San Marco in Lamis, oraz osady S. Egidio al Pantano (w pobliżu San Giovanni Rotondo) i Carbonara na zboczach Monte Sant’Angelo.

Znani pielgrzymi

Dla Monte Sant’Angelo okres normańsko-szwabski, który stanowił dla miasta jeden z najwyższych momentów rozwoju gospodarczego, artystycznego i religijnego, zbiegł się również z apogeum sławy Sanktuarium. Kroniki z tamtego koresu, stawiają je bowiem na czterym miejscu, najbardziej odwiedzanych miejsc pielgrzymek chrześcijaństwa według drogi duchowego odkupienia, znanej jako Homo, Angelus, Deus, która obejmowała: wizytę w grobach Apostołów Piotra i Pawła w Rzymie, Św. Jakuba z Composteli w Hiszpanii (Homo), Anioła Świętej Groty Monte Sant’Angelo (Angelus), i wreszcie miejsca Ziemi Świętej (Deus). Wśród osobistości, które w tym okresie wykazali się oddaniem Św. Michałowi podprzez pielgrzymkę, należy tutaj wspomnieć, między innymi:

PAPIEŻY:

          1049/51. Leo IX obecny trzy razy, również w celu przygotowania Synodu w Siponto, który odbył się w 1050 roku.

    1. Aleksander III z okazji Synodu w Siponto.
    2. Urban II, który nadał Sanktuarium te same odpusty, którymi cieszyło się Sanktuarium św. Jakuba w Santiago de Compostela.
    3. Paschalis II w sprawie Synodu w Siponto.
    4. Kalikst II, który ogłosił Arcjanioła Michała księciem i opiekunem całego świata.
    5. Aleksander III, który w związku ze swą pielgrzymką, udał się do pobliskiego opactwa Św. Maryji w Pulsano, poświęcił tam nowy kościół i osobiście umieścił pod głównym ołtarzem kości Św. Jana z Matery.
    6. Grzegorz X, przyjęty z wielką pompą przez króla Karola I z Anjou, który towarzyszył mu ze swoją świtą przez całą wizytę, a następnie podążał za nim do samego Benevento.
    7. Celestyn V (kiedy jednak dokonał już „wielkiej odmowy”)

IMPERATORZY, KRÓLOWIE I KSIĄŻĘTA

    1. Henryk II spędził noc w Grocie, asystując zgodnie z tradycją w niebiańskiej liturgii. Z tej okazji ofiarował Bazylice złoty kielich.
    2. Lotar III z Supplinburga – książę Saksonii, król Niemiec, Święty Cesarz Rzymski od 1133.
    3. Henryk III.
    4. Cesarzowa Agnieszka z Poitou, druga żona Henryka III.
    5. Hrabina Matylda Toskańska, zwana również Matyldą z Canossy – margrabina Canossy, Toskanii i księżna Spoleto. Córka Bonifacego III, oraz księżnej Lotaryngii Beatrycze.

    Baldwin III Jerozolimski,– król Jerozolimy 1143-1162

    Nie jest wykluczone, że wśród wielu osobistości, przynajmniej jeden raz udali się na Gargano Fryderyk II z synami, Corrado IV i Manfred, zrobili przynajmniej jedną pielgrzymkę do Sanktuarium.

    1. Baldwin II, cesarza Konstantynopola, znany pod imieniem Filipa II z Taranto, który poślubiwszy księżniczkę Angevinów, Catherine Courtenay, miał z tego tytułu miano cesarza Konstantynopola.

    1271-1273. Karol I Andegaweński trzykrotnie, z których ostatni towarzyszył papieżowi Grzegorzowi X.

    1. Konrad Malaspina, znany u historyków pod imieniem “Starożytny” (Antico).
    2. Carlo Martello e sua moglie Clemenza, regina d’Ungheria.
    3. Stefan Urosz II Milutin, król Serbii, i jego żona Helena ofiarowali Sanktuarium srebrne lampy.
    4. Stefan Urosz IV Duszan, cesarz Serbów.
    5. Ludwik Węgierski, na Węgrzech znany jako Ludwik I Wielki, król Węgier.

    1351-1354. Joanna I, (wł. Giovanna I di Napoli, Giovanna d’Angiò) – królowa Neapolu, hrabina Prowansji, księżna Achai, tytularna królowa Jerozolimy. Dwukrotnie odwiedziła Sanktuarium. Podzcas jednej z wizyt zarządziła odnowienie antycznej drogi publicznej znanej Drogą Św. Symeona,  która prowadziła z Manfredonii na Monte Sant’Angelo Ponadto otwarła „Portellę” (bramę, wjazd) na wschód od miasta, w pobliżu klasztoru OO. Celestynów.

    1. Szlachetna Pasqua de Angelo wysłała jako za siebie czterech mężczyzn, aby udali się na pielgrzymkę do Monte Sant’Angelo w prawach duszy jej i jej zmarłego męża, wynagradzając im dwanaście złotych tareni, czyli po trzy za każdego.
    2. Szlachcic Giacomino di Matteo w swoim testamencie umieścił datki na pielgrzymki w jego imieniu do kościoła Sancti Angeli de Monte Gargano.
    3. Cesarzowa Eleonora Aviz, (Eleonora Portugalska), małżonka cesarza Fryderyka III Habsburga, syna księcia Austrii Ernesta Żelaznego i Cymbarki, córki księcia płockiego Siemowita IV.
    4. Alfons V Aragoński, zarządził wielką pielgrzymkę, która odbyła się w następujący sposób: głowa duchowieństwa Jan Salinas, ordynariusz diecezji Sardynii; szef administracyjny, Giovanni Valerio, jeden z sekretarzy królewskich; około tysiąca obywateli; 21 kapelanów świątynnych; 25 młodych koryfów w strojach pokutnych, każdy z innym młodzieńcem, który go wspierał.
    5. Maciej Korwin, zwany Sprawiedliwym, król Węgier, Chorwacji i Czech, wraz z jego żoną Beatrycze z Aragonii.
    6. Książę Kalabrii, przez złożoną przysięgę, zapłacił 14 dukatów swemu jałmużnikowi Michałowi z Neapolu, aby wysłał w jego imieniu człowieka z pielgrzymką do sanktuarium Monte Sant’Angelo.
    7. Ferdynand II Katolik, król Aragonii i król Kastylii, opuścił Neapol boso w pielgrzymce do Sanktuarium S. Michele sul Gargano.

ŚWIĘCI

    1. Św. Wilhelm z Antiochii i Św. Pellegrino (ojciec i syn). Warto tu wspomnieć ciut więcej o tych bardzo mało znanych świętych. Obaj pochodzili z Antiochii. Po pielgrzmce do Ziemi Świętej, Pellegrino zdecydował się pozostać w Jerozolime, by posługiwać w tametjszym szpitalu. Po latach Św. Wilhem, po wielu nieudanych próbach nawiązania kontaktu z synem, wyruszył, by odnależć syna, mimo swego podeszłego już wieku. Docierając do Jerozolimy, rozchorował się, i został umiszczony w tym samym szpitalu, w którym posługiwał jego syn. Ojciec nie rozpoznał syna, ale syn rozpoznał ojca, jendak sie nie ujawnił, bojąc się ojcowskiej prośby pozostawinia posługi w szpitalu.

    Jednak Św. Wilhelm, gdy już wydawał się umierać, i wydawał się bardzo przygnębiony swym losem, syn uznał, że czas najwyższy, by wyznać prawdę. Po odzyskaniu syna, ojciec powrócił do zdrowia, po czym postanowił pójść śladem syna, we wspólnym pielgrzymowaniu.

    Obaj wrócili do Antiochii, gdzie rozdali ubogim swe ziemskie dobra, a następnie udali się w podróż do Włoch, żyjąc z jałmużny, i pomagając chorym.

    Dotarwszy do Brindisi, nawiedzili sanktuariu Św. Mikołaja w Bari, sanktuarium Św. Michała Archanioła na Monte Sant’Angelo, i kilka innych okoliczny miejsc kultu, i jako ostatnie, Iconavetere w Foggi. W tym to miejscu, po celebracji, obaj mocno się uscisnęli, i umarli, dając miejsce cudownemu zdarzeniu: z laski tych dwóch świętych  pielgrzymów wyrosły gałązki. Miało to miejsce w 1146 roku.

    1. Św. Bruno Kartuz – Wybitny filozof i teolog, mistrz szkoły katedralnej w Reims, kształcącej elity średniowiecznej Europy. Po okresie aktywnego uprawiania nauki i zaangażowania w działalność Kościoła odkrył powołanie pustelnicze. Porzucił dotychczasowy tryb życia i wraz z towarzyszami założył erem w Alpach francuskich, koło Grenoble, dając początek późniejszemu zakonowi pustelniczemu Kartuzów
    2. Św. Anzelm z Aosty, lub Św. Anzelm z Canterbury (ur. 1033, zm. 21 kwietnia 1109) – włoski duchowny katolicki, benedyktyn, filozof uważany za jednego z twórców scholastyki, teolog katolicki, święty Kościoła katolickiego i doktor Kościoła.
    3. Św. Wilhelm z Vercelli – włoski pustelnik na Monte Virgiliano (dzis. Montevergine), założyciel zakonu według własnej reguły (wilhelmianie), który z czasem dołączył do rodziny benedyktyńskiej (OSB), opat, założyciel klasztoru żeńskiego u stóp góry w Goleto, święty katolicki.
    4. Św. Jan z Matery – Urodzony w Materze 1070 roku, był eremitą i około 1100 roku założył klasztor św. Jakuba koło Ginossy (Apulia), gdzie prowadził surowe życie pustelnicze, nie zaniedbując jednak przepowiadania dla ludu. Wcześniej zbliżył się do mnichów bazylianów, ale potem szukał odosobnienia. Zatrzymał się w Taranto w Kalabrii, przebywał na Sycylii, w Bari, a następnie pielgrzymował do Ziemi Świętej. Powrócił do Apulii, gdzie podczas zwiedzania groty św. Michała ukazała mu się Matka Boża, która wskazała mu, gdzie ma wznieść opactwo. Dziś góruje ono nad zatoką Manfredonii. Wraz z Wilhelmem z Montevergine stworzył kongregację mnichów zwanych „pulsanami” (to znaczy z opactwa w Pulsano), zgodnie z regułą św. Benedykta, rozwijajace się aż do XIV wieku. Jan zmarł w Fogii w 1139 roku.
    5. Św. Bernard z Clairvaux, Bernard de Fontaine (ur. 1090 w Fontaine-lès-Dijon we Francji, zm. 20 sierpnia 1153) – brat bł. Humbeliny, zakonnik cysterski, od 1115 opat klasztoru w Clairvaux, doktor Kościoła, filozof, uczony, wpływowy teolog XII wieku, arcybiskup elekt Mediolanu (1135). Odgrywał dużą rolę polityczną jako propagator, intelektualista i organizator II krucjaty.
    6. Błogosławiona Ortolana z Asyżu, (Hortulana Offreduccio), ur. w XII wieku, zm. przed 1238 rokiem w Asyżu. Zakonnica Zakonu Świętej Klary (klaryski). Żona Favarone Offreduccio, matka św. Klary i Agnieszki z Asyżu. Do klasztoru św. Damiana wstąpiła po śmierci męża.
    7. Św. Elżbieta Węgierska – księżna, jedna z pierwszych tercjarek franciszkańskich, patronka Franciszkańskiego Zakonu Świeckich. Nazywana jest także „patronką miłosierdzia chrześcijańskiego”. Córka króla węgierskiego Andrzeja II. Urodziła się w 1207 roku w Pozsony lub w Sárospatak na Węgrzech. W 1211 roku przybyła na dwór landgrafa (hrabiego) Hermana w Wartburgu w Turyngii (Niemcy), stąd nazywa się ją także Elżbietą z Turyngii. W 1221 roku wyszła za mąż za syna Hermana – landgrafa Ludwika IV. Po śmierci męża przeniosła się do Marburga, gdzie od 1228 roku jako tercjarka franciszkańska (członkini III Zakonu św. Franciszka, dla osób świeckich) opiekowała się chorymi i ubogimi. Ufundowała dwa szpitale: w mieście Gotha i w Wartburgu, w którym pracowała do końca życia, wykonując w nim wszystkie prace. Zmarła z przepracowania i wyczerpania w wieku zaledwie 24 lat, 17 listopada 1231 roku. Pochowana została w Marburgu. Kanonizowana wkrótce po śmierci w 1235 roku przez papieża Grzegorza IX.
    8. Św. Franciszek z Asyżu. Tradycja przekazuje, że święty zatrzymał się u wejścia do Groty, czując się niegodnym, by wejść do środka, wyrył na skale znak krzyża w foemie litery T (tau).

    1268 Św. Tomasz z Akwinu – doktor Kościoła. Święty Tomasz urodził w roku 1226 się jako syn rycerza na zamku Roccasecca nieopodal Akwinu. Wychowywał się w klasztorze Monte Cassino. W czasie studiów na uniwersytecie w Neapolu wstąpił do zakonu dominikanów, co nie spotkało się z aprobatą ze strony jego najbliższych. Rodzina próbowała wszystkiego, by zmienić decyzję podjętą przez Tomasza; uciekła się nawet do aresztu domowego. Jednak nic nie było w stanie zawrócić go z wybranej drogi życiowej.

    Dalej kształcił się w Kolonii, a później w stolicy Francji, gdzie przyjął święcenia kapłańskie. Był wykładowcą na uczelniach macierzystych, a także w Rzymie, i na dworze papieża Urbana IV. Był kaznodzieją, poetą, ale przede wszystkim wielkim myślicielem, człowiekiem posiadającym ogromną wiedzę, którą potrafił połączyć z niezwykłą świętością. Mówiono o nim, że „między uczonymi był największym świętym, a między świętymi największym uczonym”. Cechujący się niezwykłą skromnością kilkakrotnie odmawiał propozycjom zostania biskupem. Zmarł w 1274, wieku 48 lat, w drodze do Lyonu, gdzie zmierzał na sobór.

    Św. Tomasz uznawany jest za jednego z najwybitniejszych i najbardziej płodnych teologów i filozofów chrześcijańskich. Tomasz swoje poglądy filozoficzne oparł na myśli Arystotelesa, którą wzbogacił o kategorię istnienia, a także koncepcję bytu osobowego. Wyraźnie rozgraniczał też dwie dziedziny poznania, takie jak wiara i wiedza, które nigdy się nie wykluczają.

    Opracował również tak zwane dowody na istnienie Boga, które oparte są nie na niepojętej przez ludzi boskiej istocie, ale jego widzialnych dziełach. Dowody opisane przez Tomasza można rozumieć w następujący sposób:

    Bóg jest pierwszym poruszycielem, a więc musi istnieć, skoro istnieje ruch.

    Bóg jest pierwszą przyczyną sprawczą, a każda rzecz ma swoją przyczynę.

    Jeśli istnieją byty przygodne, to powinien też istnieć byt konieczny, czyli Bóg.

    Jeśli są rzeczy o różnej doskonałości, to musi istnieć coś najdoskonalszego, czyli Bóg.

    Skoro celowe działanie to oznaka rozumu, to porządek oraz ład, który cechuje byty nieożywione są dowodem na istnienie Boga, który kieruje światem nieożywionym.

    1. Celestyn V (Piotr z Morrone OSB); ur. w 1209 lub w 1210 w Isernia w prowincji Molise, zm. 19 maja 1296 na zamku Fumone) – papież w okresie od 5 lipca do 13 grudnia 1294. Zanim został papieżem, był zakonnikiem benedyktyńskim. Początkowo w klasztorze w Faifoli, następnie pustelnikiem: 1235–1238 na górze Morrone, 1240–1243 na La Maiella, gdzie stworzył zręby zakonu celestynów. W latach 1276–1279 był opatem w Faifoli. Znany był z pobożności i pokory. Skupił wokół siebie uczniów, tworząc wspólnotę monastyczną, później nazwaną celestynami. Papież Urban IV włączył ich do zakonu benedyktyńskiego i przyjęli regułę św. Benedykta. Piotr będąc już papieżem zatwierdził swoją wspólnotę jako „kongregację ubogich eremitów” z regułą św. Franciszka.
    2. Błogosławiony Robert z Sala. Urodził się w 1273 r. Mając szesnaście lat, wstąpił do celestynów. Został tam ulubionym uczniem i bliskim współpracownikiem założyciela, który też jako papież (Celestyn V) chciał go mianować kardynałem. W 1298 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Zasłynął z umartwienia i nabożeństwa do Męki Pańskiej. W zakonie spełniał rozmaite doniosłe posługi i współpracował w zakładaniu nowych wspólnot. Zmarł 18 lipca 1341 r. na Monte Morrone di Pacentro. Między innymi wzniósł hospicjum dla pielgrzymów na Gargano w Chieti w Abruzji.
    3. Błogosławiona Krystyna do Świętego Krzyża (Oringu Menabuoi) jest jedną z założycielek kobiecej gałęzi Augustianów. Oringa Menabuoi urodziła się w 1237 we Włoszech. Jej rodzice byli bardzo biednymi chłopami w Santa Croce – wiosce koło Florencji. Ich jedynym prawdziwym bogactwem była wiara. Oringa wychowana w takich warunkach wzrastania we wierze, postanowiła poświęcić się całkowicie Bogu, opuściła rodzinę i przeniosła się do Rzymu. Po śmierci rodziców, jej bracia postanowili ją wydać za mąż. Uciekła się do okrutnego dla siebie fortelu, aby temu przeszkodzić – oszpeciła swą twarz. Adorator nie odpuszczał i dzięki bogatej wdowie z Rzymu u której znalazła schronienie najpierw odbyła pielgrzymkę do Asyżu, a następnie wstąpiła do klasztoru. Po drodze ukryła w jakiś sposób swą tożsamość tak, że wszyscy z racji cnót w jakich wzrastała nazwali ją Christianą. Pod tym imieniem jest czczona teraz. Zmarła w 1310 roku.

    Problem z życiem błogosławionej polega na tym, że cały przekaz o niej, niedawnej jeśli chodzi o odległość w historii powstał ok. 200 lat po jej śmierci. W różnych wersjach pojawia się motyw pustelni, w której żyła przez lata uciekając przed nachalnym adoratorem. Pojawia się motyw, że już jako sędziwa zakonnica założyła klasztor w swej rodzinnej miejscowości nie rozpoznana przez nikogo, że to „miejscowa dziewczyna” ze wsi. Powyżej usiłowałem streścić część tych przekazów.

    1. Stefan Urosz II Milutin, już wspomniano wśród królów.
    2. Święta Brygida Szwedzka, a właściwie Birgitta Birgersdotter urodziła się w 1303 r., zmarła 23 lipca 1373 r. Brygida była katolicką zakonnicą, założycielką Zakonu Najświętszego Zbawiciela (Brygidki). Jest świętą Kościoła Katolickiego. Matka ośmiorga dzieci, w tym św. Katarzyny Szwedzkiej.

    Od dzieciństwa była blisko Boga. Kiedy miała kilka lat, po raz pierwszy objawiła się jej Dziewica Maryja. Niedługo po tej wizji mała Brygida zobaczyła również Jezusa na krzyżu. Wizje to towarzyszyły jej także w dorosłym życiu.

    Ślub wzięła w wieku 13 lat. Niechętnie poślubiła Ulfa Gudmarssona, który miał wówczas 19 lat. Ponoć początkowo żyli w białym małżeństwie, ale później Brygida urodziła mu ośmioro dzieci (czterech synów i cztery córki). Była dobrą i troskliwą matką, szczególną wagę przywiązywała do wykształcenia dzieci, wynajmowała specjalnych pedagogów, którzy byli też katolikami.  W małżeństwie dbała nie tylko o bliskich, dużo uwagi poświęcała swojemu rozwojowi duchowemu. Dużo pielgrzymowała, często razem z małżonkiem. Brygida była bardzo hojna, wpierała finansowo klasztory i zakonników, a także fundacje charytatywne.

    Po śmierci męża całkowicie poświęciła się modlitwie i umartwianiu. Na bieżąco śledziła doniesienia ze świata polityki. Jeśli poczytania króla, papieża lub innych ważnych osobistości jej nie odpowiadały, natychmiast pisała do nich listy ze skargami i nawoływaniem do zmiany. Często kary boże, które przepowiadała, spełniały się. Podobno papież Innocenty VI, który nie posłuchał jej prośby, by powrócił do Rzymu, niedługo później zmarł (zgodnie z jej zapowiedzią). Brygida twierdziła, że wszystkie proroctwa otrzymuje podczas widzeń Maryi, Jezusa i świętych.

    W 1371 r. odbyła pielgrzymkę do Ziemi Świętej, w tym czasie zmarł jej syn (była to śmierć już drugiego dziecka Brygidy). Bardzo to przeżyła, pokrzepieniem mogło być dla niej jedynie widzenie, w którym przekazano jej wiadomość, że jej modły pomogły w zbawieniu syna. Po ciężkiej fizycznie i emocjonalnie podróży wróciła do Rzymu w 1373 r., tam też zmarła. Podania głoszą, że znała datę swojej śmierci. Pochowano ją w Szwecji.  Często przedstawiana jest w habicie, czerwonym welonie z białą, płócienną koroną. Na ikonach obok niej znajdują się między innymi: pióro, serce i krzyż, a także kapelusz (symbol licznych pielgrzymek). Znane są jej objawienia o zniszczeniu Manfredonii przez Turków w 1620 roku.

    1. Św. Wincenty Ferreriusz urodził się w Walencji (w Hiszpanii) w 1350 roku. Do Zakonu Kaznodziejskiego wstąpił w wieku 17 lat. Po ukończeniu studiów zasłynął jako porywający mówca, panujący nad tłumami potęgą słów. W ciągłych podróżach po całej niemal zachodniej Europie prowadził bardzo surowy żywot. Co rano śpiewał Mszę św. pod gołym niebem dla tłumów, potem spowiadał i wygłaszał kazania. Najczęstszym tematem tych kazań była groźba Sądu Ostatecznego. Odznaczał się szczególnym nabożeństwem do Najświętszej Maryi Panny i miłosierdziem względem bliźnich. Działał niezliczone cuda i nawracał rzesze grzeszników, heretyków i innowierców, zwłaszcza Maurów i Żydów. Zmarł jako niezmordowany kaznodzieja w Vannes w Bretanii w 1419 roku i tam, w kościele katedralnym, spoczywają jego relikwie. Dawniej w dniu jego wspomnienia święciło się wodę w celu uproszenia powrotu do zdrowia dla chorych.
    2. Św. Bernardyn ze Sieny OFMRegObs. Święty kapłan i zakonnik (1380-1444). Znany również jako: Apostoł Świętego Imienia, Apostoł Italii.

    Bernardyn urodził się w rodzinie szlacheckiej 8 września 1380 r. w Massa Marittima (nieopodal Sieny w Toskanii), kilka miesięcy po śmierci najsłynniejszej Sienenki, św. Katarzyny, tercjarki dominikańskiej. Kiedy miał zaledwie 3 lata, stracił matkę, trzy lata później został osierocony także przez ojca, który był gubernatorem miasteczka. Na wychowanie wziął go do siebie zamożny stryj, zamieszkały w Sienie, który opłacił mu naukę. W szkole parafialnej ukończył nauki podstawowe, a w latach 1396-1399 studiował prawo na uniwersytecie w Sienie. Równocześnie studiował Pismo święte i teologię. Po otrzymaniu licencjatu z prawa kanonicznego zapisał się do Konfraterni Najświętszej Maryi. Celem tego bractwa było wewnętrzne doskonalenie się oraz posługiwanie chorym w czasie zarazy. W czasie epidemii dżumy Bernardyn, wspomagając innych, sam się zaraził i cudem wyszedł z choroby. Po cudownym uzdrowieniu podjął się opieki nad swoją niewidomą 90 letnią ciotką.

    W 1402 wstąpił do zakonu franciszkanów, rok później złożył śluby zakonne i w 1404 otrzymał święcenia kapłańskie.

    Dał początek nowej gałęzi zakonu — zwanego obserwantami, a w Polsce bernardynami. Reguła zakonu charakteryzowała się surowością, w ten sposób Bernardyn próbował przywrócić pierwotny charakter reguły franciszkańskiej. Zakładał nowe klasztory, podporządkowane głoszonym przez siebie zasadom.

     

    Bernardyn był również wybitnym mówcą. Podczas kazań, głoszonych przez niego w całej Italii, zbierały się tłumy wiernych. Stąd też często odbywały się one nie w kościołach, a na placach przed świątyniami. Znany był z gorliwej modlitwy i oddawaniu szczególnej czci imieniu Jezus. Z tego powodu był podejrzewany o herezję. Za wstawiennictwem świętego Jana Kapistrana u papieża Marcina V został uwolniony od zarzutu.

    W 1435 został generalnym przełożonym obserwantów. W 1439 brał udział w soborze florenckim i działał tu na rzecz zjednoczenia greckiego kościoła z katolickim. Trzykrotnie odmówił proponowanego mu biskupstwa w Ferrarze, Urbino i Sienie. Był też twórcą cennych dzieł teologicznych, dzięki którym został uznany za Doktora Kościoła.

    Bernardyn ze Sieny jest patronem Kalifornii, oręduje przy chorobach płuc i uzależnieniach od hazardu.

    1. Św. Jan Kapistran, Prawnik, franciszkanin, propagator surowszej gałęzi Zakonu. Na boso przeszedł pół Europy, głosząc Ewangelię. Dotarł także do Polski, stając się założycielem Prowincji OO. Bernardynów. Zmarł w czasie krucjaty przeciw Turkom. Na obrazach przedstawiany jest trzymający zwycięski sztandar chrześcijańskiej wiary.

    Giovanni da Capestrano, czyli Jan Kapistran, przyszedł na świat 24 czerwca 1386 r., w rodzinie niemieckiego barona. Rodzice zadbali o jego staranne wykształcenie; studiował prawo kanoniczne i cywilne na uniwersytecie w Perugii.

    W 1412 r. objął stanowisko doradcy na dworze Władysława, króla Neapolu. Zasłynął tam z mądrości i sprawiedliwości. Wysłany przez Władysława jako sędzia do Perugii dostał się do niewoli mieszczan, zbuntowanych przeciw królowi. Przebywając w niewoli przeżył wizję, która stała się powodem odmiany jego życia. Zerwał wcześniej zawarte zaręczyny i postanowił wstąpić do klasztoru. Mając lat 30 wstąpił do klasztoru franciszkańskiego w Perugii. Tam pod kierownictwem św. Bernardyna ze Sieny zdobywał wiedzę z teologii. Wkrótce rozpoczął działalność jako wędrowny kaznodzieja i kontynuował ją przez lat czterdzieści. Kazania głosił niemal codziennie, dużo czasu poświęcał spowiadaniu i organizowaniu dzieł charytatywnych, zwłaszcza szpitali. Papieże Marcin V i Eugeniusz IV posługiwali się tym ubogim zakonnikiem jako doradcą i legatem. W latach 1435-36 działał jako mediator w sporze o następstwo na tronie neapolitańskim. W okresie 1440 – 42 łagodził spór pomiędzy Mediolanem a Bazyleą. A dwa lata później podobnie działał na Sycylii.

     

    Nie zaniedbywał również swojej działalności w zakonie. Był wraz ze swoim mistrzem, Bernardynem ze Sieny, reprezentantem tworzącej się stopniowo radykalnej gałęzi franciszkanów, zwanej obserwantami. Wyjeżdżał na wizytacje klasztorów do Ziemi Świętej i do Niderlandów. Prowadził też działalność misyjną. W 1450 r. na prośbę Fryderyka III przybył do Austrii.

    Głosił najpierw kazania w Wiedniu i Wiener Neustadt, a potem na pograniczu Czech i Moraw. Następnie głosił słowo Boże w Bawarii, Turyngii, Saksonii i na Śląsku. W 1453 r. dotarł do Krakowa. Spędził tu owocne 8 miesięcy. Wedle relacji ks. Kantaka, codziennie przez około dwie godziny głosił kazania w języku łacińskim stojąc na beczce ustawionej przed kościołem św. Wojciecha na Rynku krakowskim, w zimie zaś w kościele Mariackim. W trakcie mówienia bardzo mocno gestykulował nie tylko rękoma, ale ruchami całego ciała. Kazania jego tłumaczył na język polski między innymi profesor krakowski, Stanisław z Kobylina. Jan odwiedzał także chorych, kładł na nich ręce i modlił się wspólnie z nimi.

    Efekt kaznodziejskiej działalności Kapistrana był tak piorunujący, że około 100 osób zdeklarowało chęć wstąpienia do obserwanckiej gałęzi Zakonu Braci Mniejszych. Kard. Oleśnicki ofiarował miejsce pod Wawelem. Tak powstał klasztor i kościół pw. św. Bernardyna ze Sieny i nowa wspólnota zakonna, zwana przez lud – bernardynami.

    Od 1454 r. Jan poświecił się walce przeciw zalewającym Bałkany Turkom. Występował na sejmikach we Frankfurcie, w Wiener Neustadt, na Węgrzech w sprawach organizacji krucjaty przeciw Turkom. Głównym jego dziełem była odsiecz Belgradu w czerwcu 1456. Po zwycięskiej bitwie, kilka tygodni później, 23 października 1456 r. Jan z Kapistranu, wyczerpany ogromnymi trudami, zmarł w Ilok nad Dunajem. Świętym został ogłoszony w 1690 r.

    1. S. Francesco z Paoli z rodzicami. Urodził się ok 1436 roku w Paola (Kalbria, Włochy). Rodzice wybrali mu na patrona imienia św. Franciszka z Asyżu, za którego wstawiennictwem prosili o przyjście na świat ich syna. Po kilkunastu latach modlitwy zostały wysłuchane. Kształcił się u braci franciszkanów w San Marco. Wstąpił do zgromadzenia św. Franciszka i pielgrzymował do Asyżu, Loreto i na Monte Cassino. Wkrótce jednak wybrał życie pustelnicze i zamieszkał w nadmorskiej grocie.

    Znajdował wielu naśladowców, co zaowocowało założenie zgromadzenia zwanego Braćmi Najmniejszymi – Minimitami, o bardzo surowej regule. Szybko stało się o nim głośno, za sprawą pobożności, hartu ducha i szczególnego daru odgadywania myśli.

    W 1482 roku wyjechał na dwór królewski do Francji, gdzie wspierał duchowo rodzinę królewską – umierającego Ludwika XI i Karola VIII. Z pomocą tego ostatniego powstały liczne domy zakonne Minimitów. Zmarł 2 kwietnia 1507 roku, został pochowany w klasztorze Plessis-les-Torus w Dolinie Loary.

     

    Podania informują o licznych cudach i uzdrowieniach przypisywanych św. Franciszkowi. Prawdopodobnie posiadał także dar bilokacji i bycia niewidzialnym. Jego kamienna figura istnieje do dziś, w absydzie ołtarza Najświętszego Sakramentu w Bazylice, natomiast w absydzie kaplicy SS. Croce nadal przechowuje relikwię.